روزی با حقوق و درآمد عادی که با کسب و کار بدست میآوریم تفاوت دارد. حقوق دادن مستند به بندگان است ولی روزی مستند به خداوند است.
در طول زندگی بسیار پیش آمده که در شرایط مختلف با خود گفتهایم که ای کاش مال من نیز همچون عدهای از مردم بسیار میبود تا به وسیله آن میتوانستم بهتر زندگی کنم. اگر همهٔ ما انسانها در زندگی به یک سری از مسائل دقت بیشتری داشته باشین و آنان را مراعات نمائیم، قطعاً هیچ گاه ناامید و فقیر نخواهیم بود.
1- باور کنیم که روزی رسان خدا است
«إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِینُ؛ خدا روزی رسان است و اوست دارنده ی نیرویی سخت استوار.» (سورهٔ الذاریات، 58) دانستن اینکه خداوند روزی رسان است، با «باور» این مطلب، تفاوتی بسیار دارد و در اثر امتحانات مختلف معلوم میشود، چه کسانی اهل یقین هستند.
«إِنَّ رَبَّک یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاء وَیَقْدِرُ إِنَّهُ کانَ بِعِبَادِهِ خَبِیرًا بَصِیرًا؛ پروردگار تو در رزق هر کس که بخواهد گشایش میدهد یا تنگ میگیرد؛ زیرا او به بندگانش آگاه و بینا است. (سوره الاسراء،30)
2- معیار، برای طلب روزی
امام حسن (علیهالسلام) فرمود: «در طلب روزی مانند کسی که برای چیره شدن (بر دشمن) پیکار میکند، کوشش مکن و به تقدیر نیز چندان تکیه مکن که از کار و کوشش دست کشی؛ زیرا در جستجوی فضل و روزی خدا برآمدن، از سنت است و پوییدن راه اعتدال در طلب روزی، از عفت است. نه عفت، روزی را از انسان دور می کند و نه حرص، روزی زیاد می آورد؛ چه، روزی قسمت شده است و حرص زدن موجب افتادن در ورطه ی گناهان میشود.» (میزان الحکمة، ج 5، ح 7150)
لذا از طرفی نیازی نیست همهٔ هم و غم و فکر خود را صرف بدست آوردن روزی کنیم؛ زیرا میزان روزی ما، (به شرط کار و تلاش در حد لازم) مقدر شده است؛ از طرف دیگر نیز، نباید بدلیل اعتقاد به مقدر شدن روزی، کار و تلاش را ترک کنیم؛ زیرا یکی از سنتهای الهی و شرط در روزی، کار و تلاش است.
3- فرق روزی با حقوق
یک نکته که باید جدا به آن توجه کنیم آن است که بدانیم روزی با حقوق و درآمد عادی که با کسب و کار بدست میآوریم تفاوت دارد. حقوق دادن مستند به بندگان است ولی روزی مستند به خداوند است. حقوق و دست مزدها مشخص است، ولی خدای متعال گاهی از جایی روزی انسان را میدهد که قابل محاسبه نیست. ممکن است روزی از طریق برکت در مال و عمر باشد.
نکاتی دربارهٔ برکت در مال
1- داشتن ایمان و تقوا
یکی از عوامل مهم برکت زا در زندگی، داشتن ایمان و کسب تقوا میباشد. خداوند در قرآن کریم میفرماید: «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَی آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَکاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ؛ اگر مردم قریه ها ایمان آورده و پرهیزکاری پیشه کرده بودند، برکت های آسمان و زمین را به رویشان میگشودیم» (سوره اعراف، 96)
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهواله) فرمودند: «خدایا برکت را در صبحگاهان، برای امت من قرار ده... اگر کسی خواهان رفع نیاز است، صبحگاهان به سوی آن شتابد؛ زیرا من از خدای سبحان خواستم که روزی را صبحگاهان برای امت من قرار دهد.»
از مهمترین عوامل برکت در رزق و روزی، داشتن ایمان و تقوا (عمل به واجبات و ترک محرمات) است. امام رضا (علیهالسلام) فرمود: «خدای عزوجل به یکی از پیامبران خود وحی فرمود که: هر گاه اطاعت شوم خشنود گردم و چون خشنود گردم برکت دهم و برکت من بی پایان است.» (میزان الحکمة، ج 1، ح 1700)
2- قرض دادن به یکدیگر
قرض دادن به دیگران نیز، به زندگی انسان برکت میدهد؛ در حدیثی که از حضرت رسول (صلیاللهعلیهواله) نقل شده است، «وام دادن به یکدیگر» را از عوامل برکت زا برشمردهاند.
3- با وضو بودن
«اگر کسی بی وضو در طلب حاجت خود برود و نیازش برآورده نشود، جز خویشتن، کسی را سرزنش نکند.» (تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 17، ص 281)
4- بیداری، هنگام بین الطلوعین
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهواله) فرمودند: «خدایا برکت را در صبحگاهان، برای امت من قرار ده... اگر کسی خواهان رفع نیاز است، صبحگاهان به سوی آن شتابد؛ زیرا من از خدای سبحان خواستم که روزی را صبحگاهان برای امت من قرار دهد.»(همان)
5- عدم کسالت و تنبلی در کار
«در تحصیل روزی کسالت نورزید، زیرا گذشتگان ما با تلاش و سرعت، به دنبال کار میرفتند.»(همان)
6- اعتدال، میانه روی و قناعت در زندگی
امام علی (علیهالسلام) میفرمایند: «لا کنز اغنی من القناعة و لا مال اذهب للفاقة من الرضی بالقوت. و من اقتصر علی بلغة الکفاف فقد انتظم الراحة و تبوأ خفض الدعة؛ هیچ گنجی بی نیازکننده تر از قناعت، و هیچ مالی در فقرزدایی، از بین برنده تر از رضایت دادن به روزی نیست و کسی که به اندازه کفایت زندگی از دنیا بردارد به آسایش دست یابد و آسوده خاطر گردد.» (نهج البلاغة، حکمت 371)
قناعت توانگر کند مرد را خبر کن حریص جهانگرد را (سعدی)
امام در حدیثی دیگر فرمودند: «کفی بالقناعة ملکا و بحسن الخلق نعیما؛ آدمی را قناعت برای دولتمندی و خوش خلقی برای فراوانی نعمت ها کافی است.» (نهج البلاغه، حکمت 229)
7- احسان به مردم، بویژه به اهل خانه
امام صادق (علیهالسلام) فرمود: «هر که با خانوادهٔ خود نیکوکار باشد، روزیش زیاد می شود.» (همان، ح 7185)
8- خوش اخلاقی
امام علی (علیهالسلام) فرمود: «گنجهای روزی، در اخلاق خوش نهفته است.» (همان، ح 7188)
9- اطعام کردن
پیامبر خدا (صلیاللهعلیهواله) فرمودند: «روزی کسی که اطعام میکند، سریع تر از فرو رفتن کارد در کوهان شتر، به سویش میآید.» (همان، ح 7190)
10- قرض دادن
امام علی (علیهالسلام) فرمود: «کمک مالی کردن به برادر دینی، روزی را زیاد میکند.» (همان، ح 7199)
11- امانتداری
حضرت در حدیثی دیگر فرمودند: «امانتداری روزی را زیاد میکند.»
12- دعا کردن در حق مؤمنین
امام باقر (علیهالسلام) فرمود: «پشت سر برادرانت دعا کن، که این کار روزی را به طرف تو سرازیر میکند.» (همان، ح 7193)
13- پاکیزگی و طهارت
به رسول خدا (صلیاللهعلیهواله) عرض شد: دوست دارم روزیم زیاد شود؛ فرمود: پیوسته در حال طهارت و پاکیزگی باش، روزیات افزایش مییابد.»
آیتالله قاضی (رحمهالله) فرمودند: «دنیا می خواهی نماز شب بخوان، آخرت میخواهی نماز شب بخوان»
با استفاده از کلام حضرت نتیجه میگیریم که پاک بودن از آلودگیها و نجاسات، در جلب روزی مؤثر است و شاید بتوان گفت: چون وضو گرفتن نیز نوعی پاکی از آلودگیها میباشد، میتوان با دائم الوضو بودن، جلب روزی کرد.
14- صدقه دادن
امام علی (علیهالسلام) فرمود: «با صدقه دادن، روزی را فرود آورید.» (همان، ح 7196)
15- پرداخت حقوق شرعیه (خمس و زکات)
امام باقر (علیهالسلام) فرمود: «زکات دادن، روزی را میافزاید.»
16- نیت پاک
امام علی (علیهالسلام) فرمود: «هر که خوش نیت باشد، روزیش زیاد میشود.» (همان، ح 7198)
17- نماز شب
آیتالله قاضی (رحمهالله) فرمودند: «دنیا میخواهی نماز شب بخوان، آخرت میخواهی نماز شب بخوان».