ده راهکار برای مدیریت مسائل اقتصادی خانواده
۱. شکر نعمت، نعمتت افزون کند
شما تنها کسی نیستید که نمی‌تواند در زندگی خود، همه‌چیز داشته باشد. همهٔ ما در سر، سودای رسیدن به بسیاری از رؤیاهایمان را داریم: ماشین، خانه، سفر و اوقات فراغتی که بدون دغدغهٔ مالی از آن‌ها لذت ببریم. در برابر این حسرت‌ها باید چه کنید؟ اگر به آن چیزهایی که ندارید فکر کنید، باعث می‌شود که همیشه احساس نیازمندی کنید؛ اما قدرشناسی، طرز فکرتان را تغییر می‌دهد و شما را با خوبی‌های زندگی آشنا خواهد کرد. زمانی را برای تمرین قدرشناسی تعیین کنید و برخی نعمت‌هایی را که باید برای آن‌ها شکرگزار باشید، مرور کنید.
۲. خرجتان را متوازن کنید
ساده‌ترین راه برای پول از دست دادن، پول است در این اوضاع که پول به‌سختی به دست می‌آید، اگر راحت هم از دست برود، دیگر فاجعه تکمیل می‌شود. برای همین، باید چه در هنگام مصرف کردن یا به‌اصطلاح خرج کردن و چه در هنگام سرمایه‌گذاری پول، حداکثر دقت را بکنید.
۳. نیازها، نامحدودند
فرقی نمی‌کند که چه مقدار درآمد داشته باشید؛ تا زمانی که به‌اندازهٔ افزایش درآمد خود، به هزینه‌های مصرفی خودتان اضافه می‌کنید، دائماً نیازمند افزایش دستمزد خود هستید و هیچ سطح درآمدی، کفایت مخارج شما را نخواهد کرد. تنها در صورتی می‌توانید از این جبر خارج شوید که مخارجتان با سرعت کمتری نسبت به درآمدتان افزایش یابد. به‌عبارت‌دیگر، اگر هرچه درمی‌آورید را خرج کنید، همواره محتاج یک قران و دو قران باقی خواهید ماند.
۴. از اندک شروع کنید
اگر تابه‌حال عادت به پس‌انداز نداشته‌اید، می‌توانید به نحو دیگری نیز عمل کنید: با دریافت حقوق خود، تنها سه درصد از آن را برای خودتان کنار بگذارید؛ مثلاً اگر ماهی سه میلیون تومان حقوق می‌گیرید، نود هزار تومان آن را کنار بگذارید و فرض کنید دو میلیون و نه‌صد و ده هزار تومان حقوق داشته‌اید. با این مقدار، زندگی خود را سامان دهید. زمانی که به این روند عادت کردید، ۴ درصد را کنار بگذارید. می‌بینید که زندگی با درصدهای اندک کاهش درآمد، تغییر چندانی نخواهد کرد. به‌مرور می‌توانید درصد چشمگیری از درآمدتان را پس‌انداز کنید؛ بدون اینکه فشاری تحمل کرده باشید.
۵. و خدا اسراف‌کاران را دوست ندارد
خدا دوست ندارد اگر در جایی که لزومی ندارد، پول خرج کنیم. می‌خواهیم با پول خرج کردن و بریزوبپاش در چشم مردم وجهه کسب کنیم؟ می‌خواهیم بگویند فلانی اهل بریزوبپاش است و احتراممان کنند؟ گیریم که این‌گونه شد، آن دنیا چه می‌کنیم؟ در قرآن ۲۳ بار از اسراف سخن به میان آمده است. در اکثر آن‌ها خدا تهدید کرده است که آدم مسرف را دوست ندارد. آن‌وقت ما برای اینکه فلانی خوشش بیاید و دوستی‌اش را با ما ادامه دهد، اسراف می‌کنیم و عین خیالمان هم نیست! فکر نکنیم اسراف فقط دور ریختن غذاست هر وقت بیشتر از حق هر چیزی به آن اختصاص دادیم، اسراف کرده‌ایم. اگر بیشتر خوردیم، زیادتر پوشیدیم یا چیزی را تلف کردیم، مسرفیم.
۶. محاسبه و مراقبهٔ اقتصادی
تابه‌حال این جمله که «پول‌ها به هیچ دردی نمی‌خوردند» را بارها از زبان آشنایان و نزدیکان خود شنیده‌اید. برای تفریح، از خانه خارج می‌شوید و می‌بینید به‌راحتی چند ده هزار تومان خرج کرده‌اید و هیچ خرج ضروری و مشخصی را هم به خاطر نمی‌آورید. تمام تقصیر به گردن تورم و ... نیست؛ مشکل این است که خیلی از ما تصور درستی از هزینه‌های خود نداریم و به همین سبب دائماً از گرانی و کم بودن درآمدها می‌نالیم. چه اشکالی دارد که مخارج خود را یادداشت کنید؟! با هزینهٔ بسیار کم و تهیهٔ یک دفترچه و یک قلم می‌توانید تصویری جامع از زندگی اقتصادی خود به دست آورید. درآمدهای ماهانه و منابع آن را در یک‌طرف و مخارج ماهانه را در سوی دیگر دفتر بنویسید. در صفحات دیگر، مخارج روزانهٔ خود را بنویسید. در پایان هر ماه، مخارج را دسته‌بندی کنید و جمع بزنید. پس از مدتی، به داده‌های ارزشمند در خصوص عادات مصرفی خود خواهید رسید که می‌توانید بر اساس آن‌ها برنامه‌ریزی کنید. از آن مهم تر سر سال خمسی‌تان می‌توانید اموال زندگی‌تان را یک دور انبارگردانی و در آن دفترچه یادداشت کنید. در حال حاضر هم که اپلیکیشن‌های یادداشت مخارج با تنوع کاربری گوناگون در دسترس همه قرار دارد و می‌تواند جایگزین قلم و کاغذ باشد.
۷. یک تفریح کم‌هزینه
بچه‌ها عاشق گردش‌اند. اصلاً بعد از «بابا» و «مامان»، اولین کلمه‌ای که یاد می‌گیرند، «دَدَ» است؛ یعنی بیرون. دلشان می‌خواهد از حصار خانه بیرون بروند. شاید برای همین است که دنبال شما گریه می‌کنند. بچه‌ها که جای خود، بزرگ‌ترها هم به تفریح احتیاج دارند. اصلاً تفریح کردن، دستور اسلام است. البته نه اینکه کل وقت انسان را بگیرد؛ بلکه بخشی از اوقات او باید به استفاده از لذات حلال اختصاص یابد. حالا خودتان به کنار، قبول دارید که بچه‌ها باید به گردش بروند؟ پس چرا از هزینه‌اش می‌ترسید؟ هزینه‌ها کمرشکن است، قبول؛ ولی تفریح کم‌هزینه هم الی‌ماشاءالله هست. چرا آن‌ها را کنار گذاشته‌اید؟ پیاده‌روی بعد از باران در خیابان که این‌همه هم توی فیلم‌ها می‌بینید، هزینه‌ای ندارد. رفتن به پارک سر کوچه با یک فلاکس چای و میوه‌ای که قرار بوده در خانه خورده شود، هزینه چندانی ندارد. یک توپ هم برای بچه بگیرید تا هرچه خواست، بدود. اصلاً چه اشکال دارد شامی‌کباب خانه را روی چمن‌های پارک بخورید؟ پس دست خانواده را بگیرید و با تمهید مقدمات، از خانه بزنید بیرون.
۸. اولویت‌بندی کنید
شاید با مهارت‌های قبلی توانسته باشید جلوی بعضی از راه‌های هدر رفتن پول خود را بگیرید و با شناخت مرز خواسته و نیازی به توازن برسید، ولی اگر هنوز هم فهرست نیازهای شما بیش از درآمدهای شماست، ناچارید که نیازهایتان را هم اولویت‌بندی کنید. برای این کار می‌توانید جلسه بگذارید و با همفکری همهٔ اعضای خانواده، فهرستی از نیازهایتان تهیه کنید و پس از توافق بر سر اولویت‌بندی آن‌ها هزینه کنید.
۹. علت‌یابی کنید
وقتی تلویزیونتان روشن نمی‌شود، چه‌کار می‌کنید؟ خودتان دست‌به‌کار می‌شوید و پشت تلویزیون را باز می‌کنید یا تعمیرکار خبر می‌کنید یا ابتدا ورودی برق آن را کنترل می‌کنید؟ محتمل‌ترین علت خرابی، خرابی سیم و دوشاخه است. اگر سیم و دوشاخه خراب باشد، باز کردن پشت تلویزیون و استفاده از تعمیرکار نه‌تنها فایده‌ای ندارد، بلکه تلویزیون سالم را معیوب نیز می‌کند. دربارهٔ مخارج زیاد، عصبانی شدن و برخورد حذفی با نیاز، مشکلی را حل نمی‌کند. باید ابتدا علت را یافت. مثلاً اگر مبلغ قبض تلفن شما زیاد شده است، شاید علت این باشد که جای احوال‌پرسی‌های حضوری را نخودچی خوران تلفنی گرفته است. ممکن است علت گران شدن قبض گاز، مشکل فنی آبگرمکن یا بخاری باشد و ربطی به تنظیم درجهٔ حرارت آن‌ها نداشته باشد. شاید هم درزگیری‌های منزل شما اشکال دارد و هوای گرم از شیشهٔ شکسته‌ای هدر می‌رود. برای کنترل مخارج زیاد از حد خود، مشکل را ریشه‌یابی و از اساس حل کنید.
۱۰. انفاق بودجه‌ای برای بخشش
اگر بخواهید تمام خرج‌هایتان را بکنید و آن‌وقت ازآنچه اضافه ماند، قسمتی را هم برای انفاق در نظر بگیرید، هیچ‌گاه موفق به استفاده از بُعد معنوی پول نخواهید شد؛ چون بعد معنوی پول از طریق بخشش راه می‌افتد و از طرفی، طبق عادات ما، هیچ‌گاه پول زیاد نمی‌آید که بخواهد بخشیده شود. برای حل این مشکل می‌توانید به‌مانند مهارت پس‌انداز، عمل کنید؛ یعنی در ابتدا درصدی از درآمد خود را برای بخشش کنار بگذارید. برای این کار، از درصدهای ناچیز شروع کنید و کم‌کم با افزایش درآمدتان آن را بیشتر کنید. برای انفاق کردن این پول هم بهتر است از اطرافیان خود مثلاً همسایه‌ها و اقوام آغاز کنید تا آثار انفاق خود را به‌وضوح ببینید. مردم افغانستان و قحطی‌زدگان سومالی و هرجایی که فریاد «یا للمسلمین» سر داده‌اند نیز گزینه‌های خوبی برای بخشش هستند. بعد از مدتی انفاق کردن، عملکرد بعد معنوی پول را هم به‌خوبی درک خواهید کرد و انگیزه برای بخشش بیشتر، در شما پررنگ‌تر خواهد شد؛ البته به کمک خدا. انفاق یکی از راه‌های خوب سرمایه‌گذاری مادی هم محسوب می‌شود؛ چراکه فقط یکی از آثار دنیوی آن، از بین بردن بلاهای ناگهانی در زندگانی شماست. به تجربه‌اش می‌ارزد.
منبع: ماهنامه خانه خوبان