۱. همچون التیام از بیماری
وقتی عزیزی را از دست می‌دهیم، گویی تکه‌ای از وجودمان جدا می‌شود و هیچ‌گاه مثل سابق نخواهیم شد؛ اما همه دیده‌ایم که پس از مدتی، دوباره می‌توان روی پا ایستاد و زندگی را ادامه داد. اگر داغ دیدن را نوعی ضربه خوردن در نظر بگیریم، روند سوگواری را می‌توان به التیام جسم از بیماری تشبیه کرد. هر بیماری جسمانی‌ای، درمان مخصوص به خود را دارد و اگر درمانش درست و اصولی پیش نرود، بعدها دوباره بازمی‌گردد و فرد را دچار مشکل می‌کند.
۲. روند سوگواری
روند سوگواری را می‌توان در سه مرحله بیان کرد:
۱. پذیرفتن واقعیت فقدان: اولین قدم، پذیرفتن واقعیت است؛ اینکه باور کنیم عزیزمان را از دست داده‌ایم. مراسم تدفین، مجلس عزاداری و تسلیت‌های دوست و آشنا در همان روزهای ابتدایی به ما کمک می‌کند که این واقعیت دردناک را بپذیریم.
۲. گذر از درد مصیبت و انطباق با محیطی که شخص فقید در آن حضور ندارد: بعد از مدتی که داغ مصیبت کمتر شد، باید کم‌کم به زندگی بدون او عادت کنیم. مثلاً به‌تدریج دربارهٔ آینده برنامه‌ریزی کنیم و کارهایی که او همیشه برای ما انجام می‌داده را خودمان انجام دهیم.
۳. کنترل عواطف نسبت به متوفی و ادامه دادن به زندگی: در این مرحله باید خاطرات گذشته را کمتر و کمتر یاد کنیم، بیشتر به آینده فکر کنیم و کاملاً با نبود عزیزمان کنار بیاییم. نشانهٔ پایان یافتن روند سوگواری این است که بتوانیم بدون حسرت من به متوفی فکر کنیم، دربارهٔ او صحبت کنیم و توجهمان را بیشتر معطوف به زندگان کنیم.
زمان تقریبی پایان یافتن این روند را حدود دو سال تخمین می‌زنند؛ یعنی تا دو سال، عادی است که شخص به مرحلهٔ سوم نرسد. البته در برخی موارد، مانند سوگواری زنان بیوه، این زمان تا پنج سال هم می‌تواند ادامه داشته باشد. نکتهٔ مهم این است که بدانیم بروز برخی رفتارها از فرد مصیبت‌دیده عادی است و نباید بابت آن‌ها نگران شویم یا او را از این کارها منع کنیم.
۳. احساسات عادی بعد از مصیبت‌زدگی
احساساتی که بعد از مصیبت‌زدگی عادی هستند، عبارت‌اند از: اندوه، خشم، نکوهش خویشتن، اضطراب، احساس تنهایی، خستگی، درماندگی، شوک و حسرت. همچنین، اگر این حالت‌ها هم در شخص دیده شود، امری طبیعی است: دل‌مشغولی، گیجی، حواس‌پرتی، گوشه‌گیری، پرهیز از چیزهایی که او را به یاد متوفی می‌اندازد، گریستن و بی‌قراری.
۴. در دوران کرونا چه کنیم؟
این سؤال پیش می‌آید که در دوران کنونی که معمولاً نمی‌توانیم هنگام تدفین حاضر باشیم، اجازه نداریم مجلس ختم برگزار کنیم یا حتی نزدیکان و آشنایان نمی‌توانند حضوراً ما را تسلی دهند، باید چه کنیم؟ چگونه باید این روند را پی بگیریم؟ چه کنیم که بیش‌ازپیش دچار غم و اندوه نشویم؟
بیماری کرونا موجب شده است که این دوران، بسیار پراضطراب سیری شود. مصیبت وقتی بیشتر می‌شود که کسی عزیزش را از دست بدهد؛ چه به خاطر کرونا باشد و چه علت دیگری داشته باشد. یکی از راه‌حل‌ها برای کنار آمدن با ماتم‌زدگی در این دوران، این است که متوجه باشیم در دوران ویژه‌ای زندگی می‌کنیم. باید توجه کنیم که زندگی روزمرهٔ ما دستخوش تغییر شده و درنتیجه، شیوهٔ سوگواری ما هم باید تغییر کند. ویژگی اصلی این دوران، تعطیل شدن مراسم‌ها و دورهمی‌ها با دوستان و آشنایان است که موجب می‌شود پس از فقدان یک عزیز، بیشتر احساس تنهایی و انزوا کنیم.
۵. توجه به ماهیت سوگواری
از طرفی باید به ماهیت سوگواری نیز توجه کنیم. سوگواری فرآیندی زمان‌بر است و یک‌شبه نمی‌توان به حالت قبل برگشت. شاید بزرگ‌ترین تغییر زندگی، از دست دادن عزیزان باشد و طبیعتاً کنار آمدن با این اتفاق، زمان می‌برد. یکی از راه‌های مؤثر برای بازگشت سریع‌تر به زندگی عادی، برنامه‌ریزی روزانه و تلاش برای انجام آن برنامه است. مثلاً ساعت خاصی از خواب بیدار شوید، سر ساعت خاصی غذا بخورید، وقت مشخصی تفریح کنید و حتی برای سوگواری (گریستن، فکر کردن به عزیز از دست رفته) نیز ساعت خاصی را تعیین کنید. اگر این کار را انجام دهید، هم سوگواری‌تان را انجام خواهید داد و هم به برنامهٔ روزمره‌تان پایبند خواهید ماند.
۶. چند پیشنهاد
- یکی از کارهای مهم در دوران سوگواری، توجه به‌سلامتی خودتان است. غذای مناسب بخورید و خوب بخوابید.
- تا حد امکان از حضور مفرط در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید. مخصوصاً در این دوران که آمارهای فوت مبتلایان، روزانه منتشر می‌شود، شما را بیش‌ازاندازه به یاد عزیزتان می‌اندازد و روند بهبودی‌تان را کُند می‌کند.
- درست است که ملاقات‌های حضوری بسیار کاهش یافته، اما سعی کنید ارتباط مجازی خود را با دوستان و فامیل قطع نکنید. هر روز با یکی از دوستان و آشنایان خود صحبت کنید؛ حتی اگر حس و حالش را ندارید، بازهم این کار را انجام دهید. قدر زندگان را بیشتر بدانید تا مبادا به خاطر غم امروزتان، دیگران را هم از دست بدهید.
- یکی از مؤثرترین کارها، برنامه‌ریزی برای دوران پساکرونا است. فهرستی از کارهایی که باید بعد از این دوران انجام دهید، تنظیم کنید؛ حتی برای برگزاری مراسم یادبود بعد از این دوران نیز می‌توانید برنامه‌ریزی کنید.
- ارتباط داشتن و درد دل کردن با کسانی که مثل شما در این دوران، عزیزشان را از دست داده‌اند نیز می‌تواند بسیار به شما کمک کند.
منبع: ماهنامه خانه خوبان