تشکیل زندگی مشترک میان زنان و مردان به‌موازات حفظ پیوند زناشویی، پیشینه‌ای به درازای تاریخ آفرینش انسان دارد؛ به‌گونه‌ای که در عصر حاضر هم مسائل مربوط به زناشویی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است زیرا ازدواج، از نیازهای ضروری بشر و جدایی، از تلخ‌ترین مسائل زندگی انسان به شمار می‌آید. ازاین‌رو قرآن کریم برای حفظ کانون خانواده، اصولی را ارائه کرده و رعایت آن را به همه مردان و زنان مؤمن توصیه فرموده است.
چند مورد از این اصول، به زنان اختصاص داده شده است و زن نمونه و بانوی شایسته از دیدگاه وحی، کسی است که این اصول را در زندگی مشترک به کار بندد و آن را مبنای روابط خود با همسرش قرار دهد.
آنچه در پی می‌آید مروری است بر مهم‌ترین اصول و ویژگی‌های خانوادگی زن نمونه از منظر قرآن کریم:
1. گمان خوب به همسر
حسن ظن به یکدیگر، نخستین خشت بنای صلح و صفای اجتماع است و در خانواده و زندگی مشترک نیز اساسی می‌باشد.
زمان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از جانب منافقان به یکی از همسران ایشان تهمت ناموسی زده شد و افراد جامعه بدون اینکه این تهمت برایشان ثابت شده باشد، به نقل و پخش آن اقدام کردند. قرآن علاوه بر گناهکار شمردن شایعه‌سازان زنان و مردان مؤمن را توبیخ کرد که چرا به هم گمان نیک نداشته و تهمتی را بدون اینکه ثابت گردد، پخش کرده‌اند. (1)
بنا بر آیات این جریان افراد جامعه اسلامی باید به یکدیگر گمان نیکو داشته و نه‌تنها شایعات بی‌اساس در مورد یکدیگر را نپذیرند، بلکه با آن‌ها مقابله کنند و وجود چنین خوش‌گمانی بین افراد خانواده سزاوارتر است و زنان مؤمن باید به همسران خود خوش‌گمان باشند و اجازه ندهند شایعه‌سازان شخصیت همسرانشان را لگدکوب کنند همچنان که مردان باید نسبت به زنان خود چنین خوش‌گمانی‌ای بلکه در سطح بالاتر داشته باشند.
2. رعایت حقوق همسر
زندگی مشترک زن و مرد مقتضی حقوق متقابل میان آنان است. تجربه این حقیقت را به اثبات رسانده است که هرگاه زنان و مردان در زندگی زناشویی خویش، حقوق مشترک میان خود را رعایت کرده‌اند، از زندگی آرام و شیرینی بهره‌مند شده‌اند و آنگاه‌که حقوق متقابل را نادیده انگاشته‌اند، کانون گرم خانواده به سردی گراییده است؛ ازاین‌رو خداوند زنی را نمونه و شایسته می‌داند که در برابر حقوق به‌حق همسرش خود را مسئول می‌داند و هرگز آن را پایمال نمی‌کند. این حقیقت در سوره نساء چنین مورد تأکید قرار گرفته است: «فالصالحاتُ قانتاتُ حافظات للغیب بما حفظ الله (2)؛ زنان نیک و شایسته، حقوق و اسرار [شوهران خود] را در حال غیبت [آنان] حفظ می‌کنند.»
از این آیه چنان درمی‌یابیم که از اوصاف و ویژگی‌های زنان نمونه و بانوان شایسته، ادای حقوق شوهرانشان و اطاعت از آنان در محدوده شرعی و قانونی است ناگفته نماند که ضرورت اطاعت زن از شوهر، تنها در محدوده حقوق مسلم و شناخته‌شده همسران است ازاین‌رو همسران بیش از آن حق امرونهی و درخواست را ندارند.
3. رازداری در حفظ زندگی
حفظ اسرار زندگی، از توصیه‌های مهم قرآن به زنان و مردان مؤمن و شایسته است در کتب تفسیری و تاریخی آمده است: پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) روزی سخنی به‌عنوان راز و امانت به یکی از همسرانش گفت و از او با تأکید خواست برای هیچ‌کس حتی برای دیگر همسرانش بازگو نکند. ولی او این راز را برای یکی دیگر از همسران نقل کرد و خداوند با لحنی سرزنشگرانه داستان افشای راز او را برملا کرد. (3)
4. چشم‌پوشی و بخشش
چشم‌پوشی از خطاهای همسر و بخشیدن برخی از حقوق مسلم خود در زندگی مشترک، از عوامل موفقیت و خوشبختی همسران است. خداوند سبحان زنان شایسته را با تشویق و ملاطفت مورد خطاب قرار داده و این نکته مهم را گوشزد می‌کند که شما زنان هرچند می‌توانید حقوق خویش را ازجمله مهریه خود را از همسرانتان تماماً بازستانید ولی اگر راه گذشت را در پیش گیرید و بزرگوارانه از حق خود بگذرید، شایسته‌تر و نزدیک‌تر به تقواپیشگی است. (4)
5. پاک‌دامنی و امانت‌داری در غیاب شوهر
پاک‌دامنی و امانت‌داری در غیاب همسر از عوامل تداوم و استحکام زندگی مشترک میان زنان و مردان است. اگر زن و شوهر به‌دوراز چشم هم به خیانت و ناپاکی دست بیالایند یا گمان چنین آلودگی از جانب ایشان برود، کانون گرم خانواده به سردی می‌گراید و چه‌بسا متلاشی شدن آن را در پی داشته باشد. خداوند در توصیف و تمجید زنان نمونه و شایسته، ایشان را به پاک‌دامنی و امانت‌داری در غیاب شوهر توصیف کرده و چنین ستوده است: «فالصالحاتُ قانتاتُ حافظات للغیب بما حفظ الله؛ (5) پس زنان درستکار، فرمان‌بردارند [و] به‌پاس آنچه خدا [برای آنان] حفظ کرده، اسرار [شوهران خود] را حفظ می‌کنند.»
ویژگی‌های فردی زنان شایسته از منظر قرآن
شناخت ویژگی‌های فردی زنان شایسته از دیدگاه قرآن کامل‌کننده مجموعه‌ای است که می‌توان درباره زنان از دیدگاه قرآن به دست آورد. زنان شایسته افزون بر ویژگی‌ها و اوصاف اجتماعی و خانوادگی می‌بایست از ویژگی‌های فردی نیز برخوردار باشند. در اینجا با بررسی آیات قرآن، ویژگی‌های فردی زنان شایسته مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد. از مهم‌ترین اوصافی که قرآن برای زنان شایسته بیان کرده است می‌توان به ویژگی‌های زیر اشاره داشت.
1. ایمان و عمل صالح
ایمان به همراه انجام عمل صالح لازمه جداناپذیر ایمان دینی و مهم‌ترین صفت زن نمونه و ویژگی بانوان شایسته در نگاه وحی است. بررسی آیات قرآن به ما می‌فهماند که ایمان توأم با عمل صالح، سرمایه اصلی بشر برای نیل به قله رفیع سعادت و نیک بختی در دنیا و آخرت است:
«مَن عَمِلَ صالِحا مِن ذَکَر اَو اُنثی و هُوَ مُؤمِن فَلَنُحییِنّهُ حَیوهً طَیِبهً و لَنَجزیَنهُم اَجرَهُم بِاَحسَنِ ما کانوا یَعمَلون؛ (6) هر کس از مرد یا زن کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگی پاکیزه‌ای، حیات [حقیقی] بخشیم و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام می‌دادند، پاداش خواهیم داد.»
«و مَن یَعمَل مِن الصّالِحتِ مِن ذَکَر اَو اُثنی و هُوَ مُؤمنُ فاُولئکَ یَدخُلونَ الجَنّهَ و لایُظلمون نَقیرا؛ (7) کسانی که کارهای شایسته کنند چه مرد باشند یا زن درحالی‌که مؤمن باشند، آنان داخل بهشت می‌شوند؛ و به‌قدری گودی پشت هسته خرمایی یعنی به مقدار بسیار اندکی مورد ستم قرار نمی‌گیرند.»
2. اطاعت خدا و رسول و تسلیم در برابر فرامین آنان
اطاعت کامل از خدا و رسول او و تسلیم بی‌چون‌وچرا در برابر فرامین و رهنمودهای آنان، از دیگر اوصاف زنان شایسته و بانوان نمونه است. آیات بسیاری بر این حقیقت گویا است:
«ما کانَ لِمؤمن و لا مؤمِنَه اِذا قَضَی الله و رَسولُهُ اَمرا اَن یَکونَ لَهُمُ الخِیَرهُ مِن اَمرِهِم و مَن یَعصِ الله َ و رسَولَهُ فَقَد ضَلَ ضَلالاً مُبینا (8)؛ هیچ مرد و زن مؤمنی را نرسد که چون خدا و فرستاده‌اش به کاری فرمان دهند، برای آنان در کارشان اختیاری باشد و هر کس خدا و فرستاده‌اش را نافرمانی کند قطعاً دچار گمراهی آشکاری گردیده است.»
3. پاکی و پاک‌دامنی
زن نمونه و شایسته از منظر قرآن، زنی است عفیف و پاک‌دامن و بانویی است پاک و منزه از هر نوع آلودگی، پلیدی و زشت‌کاری، آیات مربوط به این موضوع به دو دسته قابل‌تقسیم است:
1. آیاتی که به مطلق پاکی و دوری از هرگونه پلیدی و زشت‌کاری نظر دارد.
2. آیاتی که بر عفت و پاک‌دامنی زنان و منزه بودن آنان از هر نوع آلودگی جنسی و روابط نامشروع با نامحرمان دلالت دارد.
اما دسته اول را می‌توان با استشهاد به دو آیه به‌عنوان نمونه ذکر کرد:
1. «وَ اِذ قالَتِ المَلائَکةُ یا مَریمُ انّ الله َ اصطَفاکِ وَ طَهَرک ِوَ اصطفاک ِعَلی نِساء العالَمینَ؛ (9) و [یاد کن] هنگامی را که فرشتگان گفتند: ای مریم، خدا تو را برگزید و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برتری داده است»
خداوند در این آیه حضرت مریم (سلام‌الله‌علیها) را به دلیل پاک بودنش بر زنان جهان برتری داده و از زنان برگزیده و شایسته زمانه برشمرده است.
این مطلب، نشان‌دهنده اهمیت و ارزش والای صفت پاکی برای زنان و نیز پیام‌آور این حقیقت است که این صفت، از معیارهای برتری و شایستگی هر زنی است.
2. «... والطّیباتُ لِلطّیبینَ و الطّیِبونَ لِطّیباتِ اُولئکَ مُبَرّونَ مِمّا یَقولونَ لَهُم مَفغِرهُ ورِزقُ کَریم (10)؛ و زنان پاک برای مردان پاک‌اند و مردان پاک برای زنان پاک. اینان از آنچه درباره ایشان می‌گویند برکنارند؛ برای آنان آمرزش و روزی نیکو خواهد بود.»
اما دسته دوم بسیارند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. «الیوم اُحلّ لکم اطیبات ... المحصنات من الذین اوتوا الکتب من قبلکم اذا اتیتموهن اجورهن محصنین غیر مستفحین ولا متخذی اخدان (11)؛ امروز چیزهای پاکیزه برای شما حلال شده ... و [بر شما حلال است ازدواج با] زنان پاک‌دامن از مسلمان و زنان پاک‌دامن از کسانی که پیش از شما کتاب [آسمانی] به آنان داده شده، به‌شرط آنکه مهرهایشان را به ایشان بدهید. درحالی‌که خود پاک‌دامن باشید نه زناکار.»
2. خداوند متعال در توصیف و تمجید از حضرت مریم که از زنان برگزیده الهی در جهان است ایشان را زنی عفیف و پاک‌دامن معرفی کرده و چنین می‌فرماید: «والتی احصنت فرجها فنفخنا فیها من روحنا و جعلناها و ابنها آیه للعلمین؛ (12) و آن [زن را یاد کن] که خود را پاک‌دامن نگاه داشت و از روح خویش در او دمیدیم و او و پسرش را برای جهانیان آیتی قرار دادیم.»
3. خداوند سبحان در آیه 12 سوره ممتحنه پاک‌دامنی و دوری از آلودگی به انحراف جنسی (زنا) را شرط قبولی توبه زنان و همچنین شرط پذیرش بیعت آنان با پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دانسته است که نشان‌دهنده اهمیت والای این صفت در سلسله اوصاف زنان نمونه و شایسته از منظر قرآن مجید است.
«یایها النبی اذا جاءک المومنات یبایعنک علی ان لا یشرکن باللّه شیئا ولا یسرقن ولا یزنین ... فبایعهن واستغفر لهن الله ان الله غفور رحیم؛ ای پیامبر چون زنان باایمان نزد تو آیند که [با این شرط] با تو بیعت کنند که چیزی را با خدا شریک نسازند ... و دزدی نکنند و زنا نکنند ... با آنان بیعت کن و از خدا برای آنان آمرزش بخواه، زیرا خداوند آمرزنده مهربان است.»
4. تقواپیشگی
زن نمونه و شایسته از دیدگاه قرآن، زنی است باتقوا که آن را در تمامی عرصه‌های زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی (روابط و مناسبات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی) مراعات می‌کند. با اندک تأمل در آیات قرآن این حقیقت به دست می‌آید که تقواپیشگی از ارزشمندترین و والاترین منزلت‌ها برای انسان‌ها از زن و مرد است:
«یا ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و اُنثی و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عند الله اتقاکم ان الله علیم خبیر (13)؛ ای مردم ما شما را از مرد و زنی آفریدیم و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایی متقابل حاصل کنید. در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست. بی‌تردید، خداوند دانا و آگاه است.»
5. راست‌گویی
قرآن، یکی از اوصاف زنان نمونه و شایسته را صداقت و راست‌گویی معرفی کرده است. در آیه 35 سوره احزاب چنین می‌خوانیم:
«والصادقین و الصادقات ... اعد الله لهم مغفره و اجرا عظیما؛ مردان و زنان راست‌گو... خدا برای [همه] آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم ساخته است.»
خداوند متعال در توصیف و تمجید از حضرت مریم که خداوند او را در آیه 42 سوره آل‌عمران از زنان برگزیده الهی در جهان دانسته است او را زنی راست‌گو معرفی کرده و چنین فرموده:
«ما المَسیحُ ابنُ مَریَم َاِلاّ رَسولُ قد خَلَت مِن قَبِله الرُسُلُ و اُمُهُ صِدیقَهُ ...؛ مسیح، پسر مریم جز پیامبری نبود که پیش از او [نیز] رسولانی آماده بودند و مادرش زنی بسیار راست‌گو بود.» (14)
6. حجاب و پوشش مناسب
از دیگر ویژگی‌ها و اوصاف زن نمونه و بانوی شایسته از نگاه وحی، حجاب و پوشش مناسب است اصل حجاب و پوشش برای زنان صرف‌نظر از مقدار و چگونگی آن و پرهیز از ظاهر شدنشان در انظار نامحرمان بدون پوشش مناسب، سیره مستمر و قطعی مسلمانان از صدر اسلام تا عصر حاضر است و نیز از مسائلی است که تمامی عالمان و فقیهان همه مذاهب و فرق اسلامی در طول تاریخ بر آن اتفاق‌نظر و به‌اصطلاح اجماع داشته و دارند و به‌جرئت می‌توان گفت: هیچ فقیه و اسلام‌شناس ژرف‌نگری در آن تردیدی نکرده است افزون بر این سیره قطعی و اجماع مسلم و نیز روایات گوناگون و فراوان از شیعه و اهل تسنن، آیات بسیاری بر این مسئله دلالت دارد که در اینجا تنها به دو آیه به‌عنوان شاهد و نمونه اشاره می‌شود.
1. «وقُل لِلمُؤمنات ... و لا یُبدینَ زینَتهُنَ اِلاّ ما ظَهَرَ مِنها ولیَضربِن بِخُمُرهنّ علی جُیِوبِهنّ ولا یُبدینَ زینتَهُنّ الاّ لِبُعولَتِهِنّ...(15)؛ و به زنان باایمان بگو: دیدگان خود را [از هر نامحرمی] فروبندند و پاک‌دامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که طبعاً پیداست؛ و باید روسری خود را بر گردن خویش [فرو] اندازند و زیورهایشان را جز برای شوهرانشان و ... آشکار نسازند.»
2. «یا ایّهاَ النّبیُ قُل لاَِزواجِکَ و بَناتکِ و نِساء المُؤمِنین یُدنینَ عَلیهنّ مِن جَلابیبهنّ ذِلکَ ادنی اَن یُعرَفنَ فلا یُؤذَینَ وَ کانَ الله ُ غَفورا رَحیما (16)؛ ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو: پوشش‌های خود را بر خود فروتر گیرند. این برای آنکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیک‌تر است و خدا آمرزنده مهربان است.»
با توجه به دو آیه یادشده و روایات وارده در تفسیر آن و نیز با نظر به دیدگاه مفسران و فقیهان دراین‌باره، جایی برای تردید در لزوم رعایت حجاب و پوشش برای زنان و همچنین اهمیت و جایگاه والای این مسئله در سلسله تعالیم الهی باقی نمی‌ماند و نیز این حقیقت به‌روشنی آشکار می‌شود که حجاب و پوشش، سمبل اسلام‌خواهی و نماد پیروی از تعالیم قرآنی است و از همین نکته می‌توان به رمز و راز و فلسفه حجاب ستیزی استعمارگران غرب و شرق و نیز غربزدگان و بیگانه پرستان خودباخته و سکولار در کشورهای اسلامی پی برد.
7. خودنمایی و خودآرایی
پرهیز از خودنمایی و خودآرایی و نیز هرگونه رفتار، گفتار و حرکتی که موجب جلب توجه نامحرمان و تحریک آنان گردد، از دیگر اوصاف و ویژگی‌های زن شایسته و بانوی نمونه است دو آیه از قرآن در این زمینه شایان ذکر است.
1. «و قُل لِلمُؤمناتِ ... ولا یَضرِبنَ بِاَرجُلِهِنّ لِیُعلَمَ ما یُخفینَ مِن زینَتِهِنّ (17)؛ و به زنان باایمان بگو: ... پاهای خود را [به گونه‌ای به زمین] نکوبند تا آنچه از زینتشان نهفته می‌دارند معلوم گردد.«
مرحوم علامه شهید آیت‌الله مرتضی مطهری (رحمه‌الله) در توضیح و تفسیر آیه یادشده و درباره فلسفه حجاب، کلام حکیمانه‌ای در خصوص مسئله خودنمایی و خودآرایی زنان دارند ایشان فرمودند: اما علت اینکه در اسلام دستور پوشش اختصاص به زنان یافته است این است که میل به خودنمایی و خودآرایی مخصوص زنان است. ازنظر تصاحب قلب‌ها و دل‌ها، مرد شکار و زن شکارچی، همچنان که ازنظر تصاحب جسم و تن، زن شکار است و مرد شکارچی؛ میل زن به خودآرایی از این حس شکارچی گری او ناشی می‌شود. در هیچ جای دنیا سابقه ندارد که مردان لباس‌های بدن‌نما و آرایش‌های تحریک‌کننده به کار برند. این زن است که به‌حکم طبیعت خاص خود، می‌خواهد دلبری کند و مرد را دلباخته و در دام علاقه به خود اسیر سازد، لهذا انحراف تبرج و برهنگی از انحراف‌های مخصوص زنان است و دستور پوشش هم برای آنان مقرر گردیده است. (18)
2. «ولا تَبرجّنَ تَبَرجّ الجِاهلیة الاولی...(19)؛ و مانند روزگار جاهلیت قدیم زینت‌های خود را آشکار مکنید...»
شهید مطهری در ترجمه و توضیح دو آیه یادشده چنین آورده‌اند:
مانند دوران جاهلیت نخستین به خودنمایی و خودآرایی از خانه بیرون نشوید. مقصود از این دستور زندانی کردن زنان در خانه نیست زیرا تاریخ اسلام به‌صراحت گواه است که پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) زنان خود را با خود به سفر می‌برد و آنان را از بیرون شدن منع نمی‌فرمود.
بلکه مقصود از این دستور آن است که زن به‌منظور خودنمایی از خانه بیرون نشود. (20)
در پایان این نکته شایان توجه و یادآوری است که خودآرایی زنان برای جلب‌توجه دیگران، هرچند ممنوع و بسیار ناپسند شمرده شده است؛ ولی خودآرایی برای جلب‌توجه و دلربایی از همسران مجاز و بسیار پسندیده و بلکه مورد تشویق و تأکید قرار گرفته است و زنانی که از این نظر بی‌تفاوت و یا ضعیف عمل می‌کنند مورد سرزنش شدیدند.
8. چشم‌پاکی
از اوصاف زنان نمونه و بانوان شایسته چشم‌پاکی و پرهیز از هرگونه نظر آلوده به شهوت و نگاه لذت آلود به نامحرمان است به سخن دیگر چشم‌چرانی و خیره شدن به نامحرمان برای همه مردان و زنان مؤمن ممنوع و ناپسند است.
قرآن در این بار چنین می‌فرماید:
«قل للمؤمنینَ یَغضُوا مِن اَبصارهم ... و قُل لِلمُؤمنات یَغضُضنَ مِن ابصارِهنِ (21)؛ به مردان باایمان بگو: دیده فرونهند ... و با زنان باایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمی] فروبندند...»
شهید مطهری در تفسیر آیه چنین فرمودند خلاصه این دستور این است که زن و مرد نباید به یکدیگر خیره شوند نباید چشم‌چرانی کنند نباید نگاه‌های مملو از شهوت به یکدیگر بدوزند. نباید به‌قصد لذت بردن به یکدیگر نگاه کنند...
9. حیا و آزرم
خداوند متعال در قرآن کریم با دعوت زنان به آزرم و حیا، نمونه‌ای از حیای شایسته را در ضمن ماجرای دختران شعیب (علیه‌السلام) و حضرت موسی (علیه‌السلام) بیان می‌فرماید:
«وَلَمّا وَرَدَ مآء مَدیَنَ وَجَد عَلَیهِ اُمّهً مِنَ النّاسِ یَسقونَ وَ وَجَدَ مِن دونِهَمُ امرَاَتَینِ تَذودانِ قالَ ما خَطبُکُما قالَتا لانَسقی حَتّی یُصدِرَ الرِّعاُء وَ اَبونا شَیخٌ کَبیرٌ فَسَقی لَهُما ثُمَ تَوَلی اِلَی الظِّلِّ فَقالَ رَبّ اِنّی لِمآ اَنزَلت َاِلَیّ مِن خَیرٍ فَقیرٌ فَجاءتهُ اِحدهُما تَمشی عَلَی استِحیاٍء قالَت اِنّ اَبی یَدعوکَ لِیَجزِیَکَ اَجرَ ما سَقَیتَ لَنا فَلَمّا جاءَُ وَ قَصَ عَلَیهِ القَصَصِ قالَ لا تَخَف نَجَوتَ مِنَ القَومِ الظّلِمینَ (22)؛ و چون بر آب مدین رسید، گروهی از مردم را بر آن یافت که [دام‌های خود را] آب می‌دادند، و پشت سرشان دو زن را یافت که [گوسفندان خود را] دور می‌کردند، [موسی] گفت: منظورتان [از این کار] چیست؟ گفتند: [ما به گوسفندان خود] آب نمی‌دهیم تا شبانان [همگی گوسفندانشان را] برگردانند، و پدر ما پیری سالخورده است پس برای آن دو، [گوسفندان را] آب داد آنگاه به‌سوی سایه برگشت و گفت: پروردگارا، من هر خیری که سویم بفرستی سخت نیازمندم پس یکی از آن دو زن درحالی‌که به آزرم گام برمی‌داشت نزد وی آمد [و] گفت: پدرم تو را می‌طلبد تا تو را پاداش آب دادن [گوسفندان] دهد و چون [موسی] نزد او آمد و سرگذشت [خود] را بر او حکایت کرد [وی] گفت مترس که از گروه ستمگران نجات یافتی.»
آنچه در این ماجرا شایان توجه و درس‌آموز است نکته‌ای است که در جمله «تمشی علی استحیاء» نهفته است و برجسته‌ترین کمالات زنان، حیا و آزرم می‌باشد؛ زیرا از مجموع صفات و ویژگی‌های برجسته دختران شعیب تنها صفت شرم و حیا اختصاص به ذکر یافته است.
10. یاد خداوند
از اوصاف و ویژگی‌های زن نمونه و شایسته، یاد بسیار و پیوسته خداوند، در زندگی است. خداوند این صفت را از نشانه‌های مؤمنان راستین برشمرده و از آنان چنین تمجید فرمود:
«اِنّ المُسلِمینَ و المُسلماتِ و المُؤمنین و المُؤمنات ... والذّاکرِینَ الله کَثیرا و الذّاکِرتِ اَعَداللّه لَهُمَ مَغِفرهً و اَجرا عظیما؛ (23) مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان باایمان ... و مردان و زنانی که خدا را فراوان یاد می‌کنند، خدا برای [همه] آنان آمرزش و پاداشی بزرگ فراهم ساخته است.»
در آیه پیش 24 همین سوره خداوند به زنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) توصیه فرمود تا هماره به یاد آیات الهی و سخنان حکمت‌آمیزی که در خانه‌شان نازل می‌شود باشند
«واذکُرنَ ما یُتلی فی بُیوتُکنَ مِن آیت الله ِ و الحِکَمه اِنّ الله کانَ لَطیفا خَبیرا؛ و آنچه را که از آیات و [سخنان] حکمت [آمیز] در خانه‌های شما خوانده می‌شود یاد کنید در حقیقت خدا همواره دقیق و آگاه است.»
خداخواهی و آخرت طلبی زنان نیز معیار و ملاک اصلی شایستگی و برتری آنان در مقایسه با دیگر زنان جهان است؛ خداوند سبحان این حقیقت را به زنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) که باید الگوی دیگر زنان مؤمن باشند چنین بیان فرموده است «یا ایُهَا النَبّی قُل لاَزِواجِک ... و ان کُنتّن تُرِدنَ الله و رَسولَهُ و الدّارَ الاخِرَهَ فِانّ الله اَعَدّ لُلمُحِسنِات مِنکنّ اَجرا عَظیما (24)؛ ای پیامبر به همسرانت بگو ... و اگر خواستار خدا و فرستاده وی و سرای آخرتید، پس به‌راستی خدا برای نیکوکاران شما پاداش بزرگی آماده گردانیده است.»
خداوند متعال این صفت را درباره همسر باایمان فرعون که او را بانوی نمونه و مثال‌زدنی حتی برای مردان روزگار دانسته و چنین یاد می‌فرماید:
«وَ ضَرب الله ُ مَثَلاً لِلَذیَن امَنوا امراَتَ فرعَون اِذ قالَت رَبِ ابنِ لی عِندکَ بَیتا فِی الجنّه (25)؛ و برای کسانی که ایمان آورده‌اند، خدا همسر فرعون را مثل آورده آنگاه‌که گفت: پروردگارا پیش خود در بهشت خانه‌ای برایم بساز...»
و همچنین خدای بزرگ در توصیف و ستایش از اهل‌بیت علی (علیه‌السلام)، فاطمه (سلام‌الله‌علیها)، حسن (علیه‌السلام) و حسین (علیه‌السلام) از آنان به «ابرار» (نیکوکاران) یاد کرده و صفت خداخواهی آنان را این‌چنین بیان می‌فرماید:
«انّ الاَبرار ... و یُطمِعونَ الطّعامَ عَلی حُبه مِسکینا و یَتیما و اَسیرا اِنّما نُطِعمُکم لِوَجه الله لا نُریدُ مِنکُم جزاءً ولا شُکورا (26)؛ به‌یقین ابرار و [نیکان] ... و به‌پاس دوستی [خدا] بینوا و یتیم و اسیر را خوراک می‌دادند ما برای خشنودی خداست که به شما می‌خورانیم و پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم.
پی‌نوشت‌ها:
1. نور، آیه 11 و 12.
2. نساء، آیه 34.
3. ر. ک، تحریم، آیه 3.
4. ر. ک، بقره، آیه 237.
5. نساء، آیه 34.
6. نحل، آیه 97.
7. نسا، آیه 124.
8. احزاب، آیه 36.
9. آل‌عمران، آیه 42.
10. نور، آیه 26.
11. مائده، آیه 5.
12. انبیاء، آیه 91.
13. حجرات، آیه 13.
14. مائده، آیه 75.
15. نور، آیه 31.
16. احزاب، آیه 59.
17. نور، آیه 31.
18. مسئله حجاب، ص 73./
19. احزاب، آیه 32 و 33.
20. مسئله حجاب، ص 152.
21. نور، آیه 30 و 31.
22. قصص، آیه 23 25.
23. احزاب، آیه 35.
24. احزاب، آیه 28 و 29.
25. تحریم، آیه 11.
26. انسان، آیه 59.
منبع: سایت حوزه دات نت