از زنان خانوادهٔ امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در غیبت صغری بخوانید
همیشه وقتی از زمان غیبت صغری صحبت می‌کنیم، نام چهار نائب امام به ذهنمان می‌رسد و نقش این نائب‌ها در هدایت و ارتباط مردم با امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)؛ اما کمتر در مورد زنان در زمان غیبت صغری شنیده‌ایم. در ادامه به بررسی زندگی زنان خانوادهٔ امام در دورهٔ غیبت صغری و نقش آن‌ها در ارتباط با مردم می‌پردازیم.
بانو حُدَیث، مادربزرگی که وصی امام شد
بانو حُدَیث، همسر امام هادی (علیه‌السلام)، مادر امام حسن عسکری (علیه‌السلام) و مادربزرگ امام زمان (علیه‌السلام) هستند. ایشان به‌عنوان کنیز وارد منزل امام هادی (علیه‌السلام) شدند و پس از مدتی به دلیل برخورداری از تقوا و ویژگی‌های اخلاقی شایسته، به همسری امام درآمده و کمی بعد امام حسن عسکری (علیه‌السلام) را به دنیا آوردند. ایشان از زمان امام هادی (علیه‌السلام) روزهای سخت حبس و زندان رفتن ایشان را دیده بودند و این سختی در زمان امام حسن عسکری (علیه‌السلام) هم ادامه داشت.
پس از شهادت امام هادی (علیه‌السلام) در کنار فرزند بودند و گاهی زنان شهر را جمع می‌کردند و با سخنرانی، آن‌ها را از ظلم خلفای عباسی آگاه می‌کردند.
مهم‌ترین مأموریت بانو حدیث بعد از شهادت امام حسن عسکری (علیه‌السلام) بود. این امام بزرگوار به دلیل اعتمادی که به مادرشان داشتند، ایشان را به‌عنوان وصی خود معرفی کرده بودند. بانو حدیث پس از شهادت امام در سامرا، وصیت امام را به همه اعلام کرد، اختیار اموالشان را به دست گرفت و در برابر جعفر که ادعای امامت کرده بود، ایستاد. اموال امام شامل وجوهات شرعی شیعیان هم بود که باید به‌درستی صرف امور مربوط به امت می‌شد. امام حسن عسکری (علیه‌السلام) آن‌قدر به مادرشان اطمینان داشتند که باوجود داشتن یک فرزند و یک برادر، این مسئولیت را به ایشان سپردند. رابطهٔ بانو با امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) به رابطه حضرت زینب س و امام حسین (علیه‌السلام) تشبیه شده بود. همان‌گونه که بعد از شهادت امام حسین (علیه‌السلام) و در زمان امام سجاد (علیه‌السلام)، حضرت زینب مورد اعتماد و اقتدای شیعیان بودند، بانو حدیث هم پس از امام حسن عسکری (علیه‌السلام) مورد اعتماد شیعیان قرار گرفتند.
این بانوی بزرگوار در سال ۲۶۲ در سامرا وفات یافتند.
نرجس خاتون، مادری که نتوانست مادری کند
نرجس خاتون که در بعضی نقل‌های تاریخی به‌عنوان شاهزاده روم معرفی می‌شود، به‌عنوان کنیز، وارد خانهٔ امام حسن عسکری (علیه‌السلام) شد. چون تولد امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) پنهانی و در خفا اتفاق افتاد و حتی آثار بارداری در نرجس خاتون پیدا نبود، بسیاری از مردم نمی‌دانستند که این بانو، مادر امام هستند و تا مدت‌ها مثل یک کنیز ساده با ایشان برخورد می‌کردند. ایشان نمی‌توانستند حتی در محیط خانه در کنار فرزندشان باشند و همیشه بیم شناسایی توسط جاسوسان را داشتند.
نرجس خاتون تا لحظهٔ شهادت امام حسن عسکری (علیه‌السلام) در کنارشان بودند و از ایشان مراقبت می‌کردند. پس از شهادت امام، حکومت به دنبال پیدا کردن فرزند و جانشین، به منزل امام آمد و همهٔ زنان و کنیزان را دستگیر و مورد بازرسی قرار داد تا اگر در آن‌ها نشانی از بارداری دید، فرزند احتمالی را از بین ببرد.
به پیشنهاد بانو حُدَیث، نرجس خاتون و بانوی دیگری به نام صیقل، ادعای بارداری کردند تا مأموران به فکر پیدا کردن امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) که آن زمان حدوداً ۵ ساله بودند، نباشند. ایشان به خاطر این ادعا تا ۲ سال در خانهٔ معتمد عباسی تحت نظر قرار گرفت. پس‌ازاین مدت، آزاد و در منزل حسن‌بن‌جعفر کاتب نوبختی ساکن شد. در این مدت، شیعیان از حضور امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) اطلاع یافته بودند و به بانو نرجس خاتون احترام زیادی می‌گذاشتند. ایشان به تقوا و مستجاب الدعوة بودن مشهور شده بودند و شیعیان برای رفع مشکلاتشان به ایشان مراجعه می‌کردند. این محبوبیت زیاد، حکومت را به شک انداخت و دوباره ایشان را دستگیر و در قصر حبس کردند. این بانوی پرهیزگار در سامرا فوت کردند و در کنار امام حسن عسکری (علیه‌السلام) و امام هادی (علیه‌السلام) به خاک سپرده شدند.
حکیمه خاتون، امین و رازدار
امام حکیمه خاتون دختر امام هادی (علیه‌السلام)، خواهر امام حسن عسکری (علیه‌السلام) و عمهٔ امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) هستند. این بانوی بزرگوار در مهم‌ترین لحظات زندگی امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) حضور داشتند. ایشان هم مانند مادرشان رنج‌های دوران خلفای عباسی و تحت نظر بودن را چشیده‌اند. در اکثر روایات آمده که بانو نرجس خاتون توسط حکیمه خاتون، آموزش و تعلیم امور دینی را گذرانده‌اند تا به مقام مادری امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) رسیده‌اند. آن‌قدر ارتباط نرجس خاتون و حکیمه خاتون صمیمی و طولانی بود که گاهی در روایات آمده که نرجس خاتون از اول کنیز حکیمه خاتون بوده و بعداً به همسری امام حسن عسکری (علیه‌السلام) درآمده‌اند.
حکیمه خاتون هرچه از علم و فضیلت می‌دانست، به نرجس خاتون آموزش داد و پس از چند سال، مقدمات عروسی نرجس خاتون و برادرش را مهیا کرد. هرچند این مراسم در خفقان و زیر کنترل شدید حاکم عباسی بود، اما انجام گرفت و ثمرهٔ آن ۱ سال و ۱ ماه بعد به دنیا آمد.
روایت معروف شب تولد امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) را شنیده‌ایم. در این شب، امام از حکیمه خاتون درخواست می‌کنند شب در منزلشان بمانند که در نزدیکی سحر فرزند ایشان به دنیا خواهد آمد. حکیمه خاتون با تعجب به نرجس خاتون نگاه می‌کنند که هیچ اثری از بارداری ندارد. امام حسن عسکری (علیه‌السلام) توضیح می‌دهند که برای حفظ جان نوزاد، به خواست خدا نرجس خاتون هیچ علامتی نداشته‌اند. حکیمه خاتون مثل هر شب تا نیمه‌های شب مشغول عبادت و خواندن نماز شب بوده‌اند که در نزدیکی‌های سحر متوجه حال نرجس خاتون که آماده به دنیا آوردن نوزاد بودند، می‌شوند. به کمک حکیمه خاتون، بانو نرجس خاتون وضع حمل می‌کنند و این فرزند مبارک را به دنیا می‌آورند. ایشان اولین کسی بودند که امام را در آغوش گرفتند و بوسیدند.
نقش حکیمه خاتون در زندگی مادر امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) بسیار پررنگ است و ایشان زمینه‌ساز تربیت مادری شایسته برای آخرین امام شیعیان هستند.
این بانوی بزرگوار هم مانند مادرشان و نرجس خاتون، پس از شهادت برادرشان دوران سختی داشتند و از کسانی بودن که در زمان غیبت صغری بارها امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) را ملاقات کردند. مزار ایشان در سامرا، در کنار پدر و برادرشان قرار دارد.
منبع: ماهنامه خانه خوبان