در اسلام به همان مقدار که از فساد انتقاد و با آن مقابله شده، نسبت به اصلاح سفارش و تأکید شده است. قرآن تنها به ایمان و تقوای درونی اکتفا نمی‌کند، بلکه اصلاح را لازمهٔ ایمان و تقوا می‌شمارد. «آمن و اصلح» «۱»
و «فمن اتّقی و اصلح» «۲»
خداوند خود اوّل مصلح است؛ «و اصلح بالهم» «۳»
و لذا از مردم نیز خواسته تا اوّل عیب‌های خود را اصلاح کنند؛ «تابوا و اصلحوا …» «۴»
و سپس به اصلاح جامعه بپردازند. «فاتّقوا اللّه و اصلحوا ذات بینکم» «۵»
اصلاح‌گر هرگز به دنبال فتنه انگیزان نمی‌رود، «و اصلح و لا تتّبع سبیل المفسدین» «۶»
البتّه اصلاحات باید بر معیار عدل و قانون باشد «فاصلحوا بینهما بالعدل و اقسطوا» «۷»
کسی که راه‌های صلاح و اصلاح را به روی خود ببندد، نابود خواهد شد هرچند فرزند پیامبر باشد؛ «انّه لیس من اهلک انّه عمل غیر صالح» «۸»
(ای نوح!) او از خاندان تو نیست، به‌راستی‌که عمل او غیر صالح است. اولیای الهی از خدا درخواست می‌کردند که به صالحان ملحق شوند. «الحِقنی بالصالحین» «۹»
قرآن معمولاً ایمان را همراه عمل صالح بیان کرده است؛ «الذین آمنوا و عملواالصالحات» اثربخشی عمل صالح محدود به زمان و مکان نیست و حتّی نسل‌های بعدی از اعمال پدران صالح خود خیر و بهره می‌برند. «و کان ابوهما صالحا» «۱۰»
قرآن هدف از کامیابی از نعمت‌ها را انجام عمل صالح می‌داند، «یا ایها الرّسل کلوا من الطیبات و اعملوا صالحا» «۱۱»
یعنی بهره‌گیری و کامیابی شما از نعمت‌ها باید برای انجام کار نیک و عمل صالح باشد.
خداوند متعال حکومت آیندهٔ زمین را نصیب بندگان صالح خود خواهد کرد. «انّ الارض یرثُها عبادی الصالحون» «۱۲»
انسان بعد از اصلاح خود، باید به اصلاح دیگران بپردازد و تمام توان خود را در این راه بکار گیرد «ان ارید الا الاصلاح ما استطعت» «۱۳»
چیزی جز اصلاح تا سر حد توانم نمی‌خواهم.
البتّه خداوند متعال اصلاح‌طلبان واقعی را از کسانی که شعار اصلاح می‌دهند، جدا می‌کند و چهرهٔ مدّعیان دروغین را افشا می‌کند؛ «قالوا انّما نحن مصلحون ألا انّهم هم المفسدون و لکن لایشعرون» «۱۴»
آن‌ها می‌گویند: فقط ما اصلاح‌طلبیم، آگاه باشید آن‌ها خود فساد کنندگان‌اند، ولی نمی‌فهمند.
آری، خداوند مصلحین واقعی را می‌شناسد. «و اللَّه یعلم المفسد من المصلح» «۱۵»
خداوند به مصلحان واقعی وعدهٔ پاداش داده است. «انّا لانضیع اجر المصلحین» «۱۶»
نکته قابل‌توجه آنکه هر چه میزان فساد بالا برود، تلاش مصلحانهٔ بیشتری را طلب می‌کند. (آری هر چه هوا گرم‌تر شود، نیاز به آب زیادتر می‌شود) و هر چه مفسدان خطرناک‌تر شوند، مصلحان بزرگ‌تری می‌طلبد. در برابر نمرود جز ابراهیم (علیه‌السلام) و در برابر فرعون جز موسی (علیه‌السلام) و در برابر یزید جز حسین (علیه‌السلام) چه کسانی می‌توانند مقابله کنند؟!
بدیهی است برنامهٔ اصلاحات همیشه با نامه و گفت‌وگو و تذکر پیش نمی‌رود، بلکه گاهی شرایطی پیش می‌آید که باید به استقبال خطر رفت. امام حسین (علیه‌السلام) اولین مصلِح اسلامی است که به استقبال سخت‌ترین شداید رفت و جان خود را تسلیم حقّ نموده و به شهادت رسید.
پی‌نوشت‌ها:
(۱). انعام، ۴۸
(۲). اعراف، ۳۵
(۳). محمّد، ۲
(۴). نساء، ۱۴۶
(۵). انفال، ۱
(۶). اعراف، ۱۴۲
(۷). حجرات، ۹
(۸). هود، ۴۶
(۹). شعرا، ۸۳
(۱۰). کهف ۸۲
(۱۱). مؤمنون، ۵۱
(۱۲). انبیاء، ۱۰۵
(۱۳). هود، ۸۸
(۱۴). بقره، ۱۱- ۱۲
(۱۵). بقره، ۲۲۰
(۱۶). اعراف، ۱۷۰
منبع: قرآن و امام حسین، محسن قرائتی